Ẩn mình bên dòng sông Cấm hiền hòa, Miếu Thủy Tú – nay thuộc Tổ dân phố Thủy Tú, phường Thủy Nguyên – từ bao đời vẫn là chốn linh thiêng, nơi người dân gửi gắm niềm tin và tấm lòng thành kính với tiền nhân. Trên chính mảnh đất Thủy Tú xưa (trước là Thủy Đường) – quê hương, nơi cắt rốn chôn rau của bốn anh em họ Phạm: Phạm Quang, Phạm Nghiêm, Phạm Huấn và Phạm Cúc Nương – ngôi miếu được dựng lên như một minh chứng sống động về truyền thống nghĩa khí và lòng trung quân ái quốc của người dân nơi này. Bước chân qua cổng miếu, hương trầm bảng lảng, tiếng chuông gió khẽ ngân như nhắc về một thời oanh liệt. Miếu không chỉ là một di tích lịch sử, mà còn là điểm tựa tâm linh, để mỗi người con Thủy Nguyên tìm về, lắng nghe tiếng vọng của quá khứ và cảm nhận linh khí ngàn năm vẫn đang chảy trong từng thớ đất quê nhà. Truyền thuyết tứ vị họ Phạm – hào khí từ quê hương Thủy Tú.
Theo truyền thuyết, bốn anh em họ Phạm – hai cặp sinh đôi tài đức vẹn toàn – đều sinh ra tại Thủy Đường xưa. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, họ tự rèn luyện võ nghệ, nổi tiếng nghĩa khí và tài trí. Năm 981, khi giặc Tống tràn sang, vua Lê Hoàn nghe tiếng lành, liền triệu họ vào quân doanh. Trên dòng Bạch Đằng lịch sử, bốn anh em lập công lớn, góp sức bảo vệ biên cương, giữ vững giang sơn Đại Cồ Việt. Với chiến công hiển hách, vua ban sắc phong trọng hậu: “Đại tướng quân – Trung Hoa Tể tướng – Sơn Nam Thái thú – Mẫu Nghi Thiên Hạ”. Từ ấy, nhân dân lập miếu thờ bốn vị tại nhiều nơi:
• Đình Lương Đường (xã Hòa Bình cũ, nay là phường Hòa Bình) – thờ Ngài Phạm Nghiêm
• Đình Thượng – Đình Trung, làng Thường Sơn, xã Thủy Đường cũ, nay thuộc phường Thủy Nguyên – Đình Thượng tại Núi Đèo cũ thờ Ngài Phạm Huấn, trong khi Đình Trung thờ Phạm Cúc Nương
• Và đặc biệt, Miếu Thủy Tú – nơi tôn thờ Đệ nhất Đại tướng quân Phạm Quang, người anh cả, đồng thời là Thành Hoàng làng Thủy Tú, tọa lạc ngay trên mảnh đất quê hương – nơi sinh ra các Ngài, xã Thủy Đường cũ, nay thuộc Tổ dân phố Thủy Tú, phường Thủy Nguyên. Miếu Thủy Tú – nơi hội tụ linh khí của quê hương sinh ra các Ngài Miếu có kiến trúc chữ Nhị cổ kính, gồm hậu cung – đại bái – nghi môn – dải vũ; lưu giữ 8 sắc phong quý qua nhiều triều đại.
Trong kháng chiến chống Pháp, miếu từng là nơi hoạt động của cán bộ Việt Minh; đến thời chống Mỹ lại trở thành điểm sơ tán bệnh viện và trường học. Dẫu các trận đánh xưa diễn ra trên dòng Bạch Đằng, Miếu Thủy Tú vẫn uy nghi nhìn ra sông Cấm – dòng sông gắn bó bao đời với người dân Thủy Nguyên, nơi ôm trọn mảnh đất sinh thành của tứ vị họ Phạm. Lễ hội Kỳ Phúc – hơi thở của nghìn năm truyền thống Hằng năm, từ mùng 8–10 tháng 3 âm lịch, Lễ hội Kỳ Phúc diễn ra tưng bừng, thu hút đông đảo du khách khắp nơi về thắp hương cầu may. Phần Lễ trang trọng với rước sắc, tế thần, cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Mâm lễ của người dân phong phú, mang đậm hương vị quê nhà như bánh chưng, bánh giầy, giò chả… Phần Hội rộn ràng với nhiều trò chơi trò chơi dân gian : đấu vật, cờ vây, bịt mắt bắt vịt, chợ Phướn , hát chèo, hát quan họ.. – giữ trọn hồn quê Thủy Nguyên qua từng thế hệ. Hành trình linh thiêng của Bà Phạm Cúc Nương về Suối Tắm – Yên Tử Đặc biệt, Bà Phạm Cúc Nương, người em út trong tứ vị, không chỉ được thờ tại Thủy Nguyên mà còn được nhân dân tôn kính tại Suối Tắm – danh thắng Yên Tử, Quảng Ninh. Năm nay,vào tháng 9 âm lịch năm Ất Tỵ với lòng thành sâu nặng, bà con tổ dân phố Thường Sơn đã quyên góp hàng trăm triệu đồng để đúc tượng Bà. Lễ rước tượng từ Thủy Nguyên về Suối Tắm trở thành một hành trình linh thiêng: hương trầm quyện gió núi, trống hội vang vọng giữa mây trời Yên Tử. Khi tượng Bà được an vị bên dòng suối trong vắt, giữa núi rừng Yên Tử linh thiêng, người dân tin rằng: hồn thiêng của Bà vẫn dõi theo, phù hộ cho dân làng, bảo vệ quê hương Thủy Tú, Thủy Nguyên, kết nối linh khí cội nguồn với đỉnh thiêng Yên Tử suốt muôn đời.
Miếu Thủy Tú – soi bóng trăm năm xuống dòng sông Cấm – mãi là nơi để mỗi người con Thủy Nguyên tìm về, tri ân tiền nhân và tự hào về truyền thống “Bạch Đằng Giang tự cổ huyết do hồng” của quê hương giàu khí phách.